Iedereen kent wel de verschillende onderwijsconcepten (Jenaplan, Montessori, Dalton, Freinet, Vrije School, Iederwijs) van de afgelopen decennia die een nieuwe kijk op de ontwikkeling van kinderen hebben gegeven. Inmiddels bevindt het onderwijs zich in een stroomversnelling en een kantelfase. Nieuwe initiatieven schieten als paddestoelen uit de grond. Elk idee heeft voorstanders en tegenstanders, positieve en negatieve elementen. Maar waar doe je goed aan? Oordeel zelf.
Een kleine greep uit de onderwijsvernieuwende beweging in Nederland:
De Nederlandse School (DNS)
De Nederlandse School leidt een nieuwe generatie docenten op die meer vrijheid, leiderschap en verantwoordelijkheid kennen om hun eigen onderwijs vorm te geven. Een inspirerend docentschap dat past in de 21e eeuw, die voorbij gaan aan grenzen van de bestaande disciplines en methoden. Momenteel is de school in een pilotfase waarin ze hun curriculum testen en verder vorm geven. In 2014 willen ze met een enthousiast team van start gaan die onderzoeken, ontwerpen, ondernemen en onderwijzen. Een ambitieus plan voor een nieuwe lerarenopleiding.
Onderzoek de wereld, wees de inspiratie, maak het verschil!
Rotterdam Vakmanstad/Skillcity (RVS)
Rotterdam Vakmanstad heeft een 10-jarige strategie ontwikkeld om in Rotterdam weer een ambitieus en duurzaam vakmanschap op de kaart te zetten. Ze werken op verschillende schalen, te beginnen bij het basisonderwijs. Daarnaast hebben ze ook interactievelden op buurt-, markt-, en stadniveau. Deze netwerken zijn allemaal met elkaar verbonden.
Op de openbare basisschool de Bloemhof heeft RVS het project Fysieke integriteit in 2008 gestart en in 2011 uitontwikkeld. Het project richt zich op 3 ECOskills: fysiek, metaal en sociaal. Er is een ecolijn, een judolijn, een kooklijn en een filosofielijn uitgezet binnen een leerplan van 6 uur waarin de leerlingen verplichte lessen volgen. Ongemerkt krijgt de school zo een rol als ‘community-school’: er wordt gewerkt met de wereld rondom de school aan de optimale ontwikkeling van de kinderen, maar ondertussen ook aan de ontwikkeling van de ouders. Steeds meer moeders worden bij de school betrokken, als vrijwilliger voor de overblijf en de keuken, maar daarna ook steeds meer op organisatorisch gebied.
De iPadschool (O4NT)
De eerste iPadscholen, ook wel bekend als de Steve Jobs scholen, starten in het schooljaar 2013-2014. Inmiddels zijn er al 11 scholen opgericht door het hele land. Dit initiatief van Maurice de Hond heeft tot doel om kinderen vaardigheden te laten ontwikkelen die ze in hun latere leven nodig hebben. Om te kunnen functioneren in de wereld van morgen, worden de (digitale) mogelijkheden van vandaag ten volle ingezet. De school bestaat uit een fysiek component (het gebouw) en een virtueel component. De school is het hele jaar open van 07.30 tot 18.30 en 50 weken per jaar. Het virtuele gedeelte is altijd open en overal bereikbaar. Leren is dus niet langer meer synoniem met het aanwezig in een gebouw. Leren is synoniem met een lerende houding en kan overal en altijd. De leerkracht heeft een coachende rol. De leerling volgt een gepersonaliseerde leerweg uitgaande van eigen interesses en mogelijkheden.
De democratische school
Binnen dit concept, dat grotendeels ideeën bevat van de Britse filosoof John Locke (1632-1704), vindt leren plaats via intrinsieke motivatie. Motivatie die ontstaat vanuit een behoefte tot zelfontplooiing en de interesses van de leerling. Hierdoor zou de leerling meer plezier hebben in het leren en zal dit beter gaan. Geheel in sociocratische traditie worden kinderen en volwassenen gelijkwaardig gezien en worden beslissingen op democratische wijze genomen. De leerlingen hebben zelf veel invloed op het onderwijs dat ze volgen en de wijze waarop ze het volgen. Niet alleen bepaalt de leerling wat hij/zij gaat leren, ook is hij/zij betrokken bij het opstellen van regels en afspraken. De meeste democratische scholen hebben geen verplicht lesrooster, vaste lokalen of activiteiten.
Met hun didactische methode zetten democratische scholen in op het ontwikkelen van zogeheten ‘21st century skills’. Denk hierbij aan vaardigheden als verantwoordelijkheid, socialiteit, flexibiliteit en creativiteit. Eigenschappen die zij van belang achten voor actieve burgers van een moderne democratische samenleving.
De scholen bieden onderwijs aan voor kinderen en jongeren in de leeftijd van 4-18 jaar en zijn een alternatief voor het reguliere basis-middelbare schooltraject. Leerlingen ontvangen bij afstuderen een getuigschrift. Deelname aan het staatsexamen is niet verplicht. Dit bepaalt de leerling zelf. Volgens de onderwijsinspectie heeft zo’n document daarom geen enkele officiële waarde. Voor het volgen van een vervolgopleiding is dan vaak het maken van een toelatingstoets noodzakelijk. De opgedane ‘21st century skills’ zijn dus geen garantie om toegelaten te worden tot een vervolgopleiding en de vraag is hoeveel waarde een dergelijk getuigschrift heeft op een CV van een werkzoekende.
De weekendschool (IMC)
IMC Weekendschool is in 1998 door psycholoog Heleen Terwijn - in samenwerking met handelshuis IMC - opgericht. De school dient als aanvullend onderwijs voor gemotiveerde jongeren van 10 tot 14 jaar uit sociaaleconomische achterstands- wijken. Op de weekendschool kunnen jongeren kennismaken met interessante vakgebieden uit de wereld van cultuur en wetenschap. Het 2,5-jarig curriculum omvat vakken als Recht, Filosofie, Geneeskunde, Journalistiek, Wiskunde, Ondernemen, Sterrenkunde en Beeldende Kunst. Gastdocenten dragen vaardigheden en kennis over, die ertoe moeten bijdragen dat de leerlingen de rest van hun leven kritischer en bewuster in de maatschappij staan.
IMC Weekendschool heeft drie centrale doelstellingen:
1. (toekomst)perspectieven van leerlingen helpen verbreden;
2. hun zelfvertrouwen helpen vergroten;
3. het versterken van hun gevoel van verbondenheid met de Nederlandse
samenleving.
IMC Weekendschool wil haar leerlingen een breed beeld van de wereld laten zien en bovendien bijdragen aan een allround character education. De weekendschool daagt haar leerlingen uit hun grenzen te verleggen, verder te kijken, meer te durven en te doen.
Scholen die werken met de Noordwijkse Methode (DNM)
De Noordwijkse Methode is een initiatief van Frum van Egmond. Gebaseerd op recente inzichten over hersenen en leren, maatschappelijke ontwikkelingen en visie op kinderen heeft zij met een team mensen deze methode ontwikkeld, de onderwijsvisie waarmee onder andere De Noordwijkse School werkt.
Het doel van de Noordwijkse Methode is om een kind te laten schitteren met zijn eigen talenten, zodat hij van daaruit een positieve bijdrage kan leveren aan de wereld om zich heen. Drie belangrijke aspecten liggen daaraan ten grondslag:
1. Kennis:
"Ik heb een brede algemene ontwikkeling": kennis maken met de buitenwereld
2. Inzicht:
"Ik weet wie ik ben en wat ik wil": talenten en passies ontdekken en ontwikkelen
3. Vaardigheden:
"Ik kan op een positieve manier bijdragen aan de wereld om mij heen": persoonlijke en sociale vaardigheden
Er is een ochtendprogramma met de vaste basisbouwstenen: rekenen, taal, engels vanaf groep 1 en persoonlijke en sociale vaardighedenles. De kinderen volgen een ochtendprogramma in een vaste basisgroep.
’s Middags werken de kinderen in vakateliers met vakdocenten aan projecten vanuit een overkoepelend thema. Hierbij zijn de kerndoelen van de overheid het uitgangspunt. Daar bovenop krijgen leerlingen de mogelijkheid om zich te verdiepen in de vakken die zij leuk vinden of waar zij goed in zijn. Het doel hiervan is dat kinderen zich breed ontwikkelen en erachter kunnen komen wat hun talenten en interessen zijn.
Nu nog de Habits of Mind scholen, volgens mij is Nederland er klaar voor!