Tynke Hymstra richtte zich recent tot alle onderwijsbetrokkenen om te horen hoe het ervoor staat met het cultuuronderwijs op zijn of haar school, met name in relatie tot de pedagogische visie. Rinke Huisman klom in de pen en schreef over kunstpraktijk op De Noordwijkse School. Haar blog: ‘De betrokkenheid was de voorbije tien weken lang enorm, de passie straalde ervan af. Zo moet onderwijs zijn!
Wat is de functie van kunst in de samenleving en het onderwijs? Tynke Hiemstra schreef er een blog over.
Kunst helpt leerlingen om zich te uiten, maar ook om hen betekenis aan de wereld te laten geven. Twee redenen om bij voortduring te streven naar het creëren van kunsteducatie op hoog niveau.
De tijd lijkt volgens Hymstra rijp voor een gesprek met beleidsmakers, wetenschappers en het onderwijs over de functie van kunst in de samenleving en over cultuuronderwijs in een schoolcurriculum dat vraagt om concrete resultaten en heldere regels. Een eerste, belangrijke stap in dit gesprek is de aansluiting van cultuuronderwijs op de pedagogische visie van de school.
Om te vervolgen met een concrete oproep:
Graag horen we hoe cultuureducatie bij jou op school is geregeld? Of het aansluit bij de pedagogische visie van de school? En welke inspanningen worden verricht om dit te bewerkstelligen?
Ongeveer tien weken geleden ging het thema Kunst van start op De Noordwijkse School in Noordwijk. Van dichtbij zag ik hoe leerkrachten, directie, bestuur en ouders zich vol overgave inzetten voor de leerlingen van hun school. Na het succes van 2010 - waarbij het kunstproject op de Noordwijkse School bekroond werd met de Onderwijsprijs van Zuid-Holland - was de school gebrand op een nog succesvollere invulling van het thema, vol warmte, verbondenheid en creativiteit.
Het thema Kunst werd ingeluid met de opening van Het Reizende Museum door de burgemeester van Noordwijk. Dit bijzondere kindermuseum werd opgebouwd in de school zelf en liet een mooie kunstzinnige reis door de tijd zien, beginnend bij de prehistorie en eindigend in de moderne tijd. Er hingen bekende werken van Vincent van Gogh, Edvard Munch en Johannes Vermeer (om er maar eens een paar te noemen) die bijna niet van het origineel te onderscheiden zijn.
Het museum diende niet alleen ter illustratie en inspiratie van het thema, maar vervulde ook een belangrijke rol tijdens de ateliers (lessen per vakgebied tijdens het middagprogramma) die de leerkrachten zorgvuldig hadden voorbereid. De interactie met het museum werd door de leerlingen op verschillende manieren benut, variërend van het doen van research tot het zelf maken van kunstwerken.
De afstand tot kunst is de laatste jaren letterlijk alleen maar groter geworden, maar in het Reizende Museum mochten de leerlingen heel dichtbij komen. Bijzonder vond ik dat na schooltijd het museum ook geopend was voor andere belangstellenden, wat zorgde voor verbondenheid met de omgeving.
Na de opening van het Reizende Museum is de school tien weken bezig geweest met het thema kunst. Tijdens de ateliers kwamen de leerlingen meer te weten over kunstgeschiedenis, kunststromingen, de zeven wereldwonderen, kunst in de natuur en dichtkunst en zijn ze ook zelf aan de slag gegaan als kunstenaar. Diverse gastsprekers en excursies hebben het thema verrijkt en meer diepgang gegeven. Er zijn bezoeken geweest aan het Rijksmuseum in Amsterdam, het museum Beelden aan Zee te Scheveningen en het Gemeente Museum van Den Haag.
Met name gastspreker Diederick van Eck liet een onvergetelijke indruk achter bij de leerlingen én leerkrachten van De Noordwijkse School. Van Eck is een gepassioneerde producer, muzikant, zanger en kunstliefhebber. Zo bracht hij een aantal jaar geleden een album uit met de titel ‘Van Gogh by Van Eck’.
Tijdens de gastles vertelde Diederick over het roerige leven van Vincent aan de hand van beelden en muziek. Vervolgens werd het beroemde schilderij ‘De oogst’ onthuld, een nauwkeurige replica van het oorspronkelijke schilderij waarbij de kleur en structuur zo precies mogelijk zijn nagemaakt.
Het meest bijzondere was dat de leerlingen de kans kregen om het schilderij aan te raken en zo konden voelen hoe Vincent van Gogh schilderde. ‘Het voelt bijna als echt stro,’ werd er gezegd. Het was een ervaring om nooit meer te vergeten.
Scholen hebben de mogelijkheid om kunsteducatie op projectbasis aan te bieden. Doorgaans is dit redelijk eenvoudig te implementeren. Het is ook mogelijk om kunst een vaste waarde te laten zijn binnen het curriculum. Pascalle van den Hoonaard is zo’n vaste waarde op De Noordwijkse School. Als kunst- en dramadocente geeft zij iedere week les aan alle leerlingen van de school. Volgens een vast programma maken de kinderen kennis met diverse creatieve disciplines en werken ze aan hun creatieve vaardigheden. ‘Kinderen begeleiden in hun creatieve proces en daarbij de ruimte laten voor eigen ideeën, is elke dag weer een feest,’ aldus Pascalle zelf.
Na het afsluiten van het thema vertelde de ateliercoördinator van de Noordwijkse school mij trots dat zij blij verrast was met het eindresultaat. ‘Leerkrachten en leerlingen hebben het afgelopen thema dingen gemaakt waarvan ze zelf niet wisten dat ze het konden.’ Ook ouders gaven aan dat hun kinderen met enthousiaste verhalen thuiskwamen na een atelier, museumbezoek of gastles. De ambitie van Diederick van Eck is om meer met het schilderij ‘De Oogst’ te gaan doen in het onderwijs en dat kan ik alleen maar toejuichen.
Ik hoop dat er meer scholen zijn die het voorbeeld van De Noordwijkse School volgen om de afstand tot kunst te verkleinen. Het Reizende Museum naar je school halen, is een van de mogelijkheden. Verder nodig ik iedereen uit om te onderzoeken wat er in de buurt te beleven valt. Er zijn genoeg mensen te vinden met een passie voor kunst die dit met liefde willen overbrengen op een nieuwe generatie kunstenaars in de dop.
Dit artikel is op 23 juli 2014 geplaatst op hetkind.org (nu het Nivoz).