Ik ben een fan van het programma Masterchef. Natuurlijk vanwege de prachtige culinaire creaties, maar het ontgaat me niet dat er ook ontzettend veel concepten, methodieken, werkvormen en challenges inzitten die zomaar toepasbaar zijn in het onderwijs en bedrijfsleven. Masterchef is een kookwedstrijd waarbij kandidaten strijden om de titel ‘Beste amateur chef-kok’. Ze worden gedreven tot het uiterste en zijn zeer gemotiveerd om het beste uit zichzelf te halen. Er zitten heel veel elementen in die gezien kunnen worden als een proeve van bekwaamheid. Ik neem ze hieronder een voor een door.
Reverse engineering
Een van de werkvormen in het programma is de invention test. De kandidaten moeten dan de ingrediënten uit een klassiek gerecht (bijvoorbeeld spaghetti bolognese of tiramisu) gebruiken en in een nieuw jasje steken. Ze moeten verplicht alle ingrediënten opnieuw en anders toepassen. Hun creativiteit en originaliteit wordt op de proef gesteld.
Wat kunnen we hiervan leren? Je kunt bestaande concepten uit elkaar halen en opnieuw opbouwen om zo verrassende nieuwe en soms ook betere concepten van te maken. Je bekijkt ieder element als deel van een geheel en geeft deze een nieuwe ‘rol’.
Ik zie wat jij niet ziet
Er zijn momenten waarop een deel van de groep een opdracht moet doen en de rest van de groep is ‘vrijgesteld’. Maar dit betekent niet dat zij niks leren. Tijdens het koken van de andere kandidaten heeft de rest een plekje op de balustrade, wat hen heel goed in de gelegenheid brengt om te observeren. Ze kunnen alles overzien en kijken naar de kookkunsten van de andere kandidaten. Ze zien waar het fout gaat, waar successen geboekt worden en hoe van niets iets gemaakt wordt.
Wat kunnen we hiervan leren? Het observeren van anderen geeft (nieuwe) inzichten en het kan bovendien heel inspirerend en aanstekelijk werken om iemand zijn uiterste best te zien doen met zijn passie.
Verleg de lat van je prestatieplafond
Een ander element in de kookwedstrijd is de mogelijkheid om immuniteit te halen. In een afvalrace wordt eerst bepaald welke kandidaat dit mag doen. Dit zet iedereen op scherp en zo tillen ze elkaar naar een hoger niveau. Vervolgens moet die ene kandidaat strijden tegen een professionele chef, iemand die beduidend kookt op een beter niveau. Om de kandidaat toch een kans te geven krijgt hij een technisch voordeel (keuze van ingrediënten en iets langer de tijd). Het strijden tegen een betere chef is een enorme challenge. Voor de chef is het lastig, want zijn reputatie staat op het spel, de kandidaat heeft niks te verliezen en kan proberen boven zichzelf uit te stijgen.
Wat kunnen we hiervan leren? Als je een uitdaging aangaat met iemand die beter is dan jij, bevindt je je in een underdogpositie waarin je risico’s kan nemen en je het niveau van de ander probeert te evenaren.
Versterk de zintuigen
Er zijn ook smaaktesten in het programma waarmee er een beroep gedaan wordt op de zintuigen. De kandidaten krijgen bijvoorbeeld een gerecht voor zich die ze, na het goed te bekijken, moeten proeven. Of het is een blinde proeverij. Ze zijn extra alert op smaken, structuren, kleuren, geuren en sensaties in hun mond. Daarna moeten de kandidaten zoveel mogelijk ingrediënten opschrijven waarvan ze denken dat die in het gerecht zitten. Soms is er ook een smaaktest van bijvoorbeeld allemaal soorten ijs, kaas, vlees of specerijen. De kandidaten moeten dan zeggen om welke smaak of welk specifieke product dit gaat.
Wat kunnen we hiervan leren? Wanneer je bij een opdracht een specifieke vaardigheid centraal stelt, of inzoomt op een bepaald onderdeel, kan je deze gericht verbeteren.
Verwarring is een bron van vernieuwing
Een andere werkvorm in het programma is de mysterybox. Alle kandidaten staan klaar om te gaan koken, maar ze weten nog niet waarmee. De mysterybox onthult de ingrediënten. Deze zijn voor iedereen hetzelfde. Om de kandidaten uit te dagen kunnen er natuurlijk gekke combinaties of moeilijke ingrediënten inzitten, uiteraard zorgvuldig gekozen om de groep in verwarring te brengen. Het is eveneens een mooie manier om het niveau van de kandidaten met elkaar te vergelijken. Iedereen heeft dezelfde middelen tot zijn beschikking, maar maakt er weer iets anders mee. Wie voert dit het beste uit? Wie verrast het meest, wie durft iets nieuws te proberen?
Wat kunnen we hiervan leren? Je kunt een aantal middelen bij elkaar selecteren en presenteren in een mysterybox, waar men vervolgens mee moet gaan werken. Dit stimuleert inventiviteit en kan ook dienen als een proeve van bekwaamheid.
Experimenteren in een veilige setting
Soms komt er een sterrenchef op bezoek in het programma en die heeft dan ook een sterrengerecht mee. Dit is echt koken op het hoogste niveau en met de moeilijkste technieken. De kandidaten krijgen de opdracht om het sterrengerecht na te maken. Ze mogen deze wel eerst proeven en krijgen ook een uitgebreide beschrijving van het recept erbij, soms wel 6 pagina’s lang. Stap voor stap kunnen ze het recept volgen, maar natuurlijk zitten hier handelingen bij die ze nog nooit eerder gedaan hebben en moet dat ook nog eens onder tijdsdruk. De stressbestendigheid wordt goed op de proef gesteld, het is experimenteren onder hoge druk. Tijdens deze challenge staan de kandidaten regelmatig voor problemen waarin ze snel een beslissing moeten nemen. Natuurlijk is dit wel in een veilige setting, ze staan niet echt te koken in een restaurant waarbij de klant elk moment de deur uit kan lopen.
Wat kunnen we hiervan leren? In een relatief veilige setting kun je deelnemers laten werken aan hun stressbestendigheid. Je kunt deelnemers uitdagen iets te doen wat ze nooit eerder gedaan hebben, maar geef ze dan wel een houvast of leidraad.
Plan, cook, reflect
Gedurende het kookprogramma worden de kandidaten regelmatig gecoacht door een mentor en ook beoordeeld door een jury. Ze krijgen constant feedback op wat ze gemaakt hebben en worden zo nodig bijgestuurd door iemand met veel ervaring. Met die feedback kunnen ze gericht werken aan dingen die verbetering behoeven en ontwikkelen ze de capaciteit om hun eigen presteren te plannen, te monitoren en op te anticiperen. Daarnaast worden er masterclasses georganiseerd waarin de juryleden hun eigen kookkunsten laten zien. Terwijl ze koken, vertellen ze hardop waarom ze doen wat ze doen. De kandidaten volgen de handelingen van de juryleden op de voet en maken ook aantekeningen. Ze nemen zoveel mogelijk informatie op, ze geven hun oren en ogen de kost.
Wat kunnen we hiervan leren? Persoonlijke mentorbegeleiding en feedback helpen bij doelgerichte oefening en je professionalisering. Situaties waarin je ervaren krachten aan het werk kunt zien, zoals masterclasses, zijn heel waardevol.
Niemand kan zoveel, als meerdere mensen tegelijk
In het kookprogramma zitten verschillende teamopdrachten waarbij communicatie belangrijk is. Als team moeten ze strijden tegen een ander team en willen ze de beste en lekkerste gerechten maken. Belangrijk is dan, dat er in het begin een duidelijke idee en taakverdeling is. Kennen ze elkaars talenten en benutten ze deze ook? Je wilt iedereen inzetten op zijn beste kwaliteiten. Soms is communicatie zelfs een cruciaal element, bijvoorbeeld in de estafette opdracht. De eerste kandidaat krijgt de opdracht te horen en bedenkt een plan. Na 15 minuten komt de volgende kandidaat en dan is er 45 seconden (!) om dit goed over te dragen. Kandidaat 2 kookt ook weer 15 minuten en geeft het stokje over aan kandidaat 3. Kandidaat 4 moet uiteindelijk het gerecht presenteren aan de jury. De kandidaten die geweest zijn mogen via video wel meekijken hoe het gaat in de keuken. Ze zien dan direct of ze duidelijk zijn geweest in hun instructies, maar kunnen dit helaas niet meer herstellen. Een zeer uitdagende en leerzame opdracht.
Wat kunnen we hiervan leren? Communicatie is zeer belangrijk in teamopdrachten, organiseer een estafette om dit nog eens extra te benadrukken. Teamopdrachten zijn ook uitstekend voor het (beter) benutten van elkaars talenten. Laat ook goed reflecteren op de opdrachten.
Deze blog is tevens op 18 september 2019 gepubliceerd op Nieuworganiseren.nu